Cyryl urodził się
około 315 roku w Jerozolimie. Pochodził z rodziny
chrześcijańskiej, bardzo przywiązanej do wiary.
Zwyczajem pobożnych rodzin od młodości zaprawiał się
w ascezie chrześcijańskiej w jednym z klasztorów
Palestyny. Z rąk biskupa Jerozolimy, św. Makarego,
przyjął święcenia diakonatu (334), a z rąk jego
następcy, św. Maksyma, otrzymał święcenia
kapłańskie (344).
Po śmierci Maksyma na stolicę jerozolimską został
wybrany właśnie Cyryl. Ze względu na rangę pierwszej
w świecie stolicy biskupiej wybór musiał zatwierdzić
synod w Konstantynopolu, cesarz i papież. Cyryl z takim
zapałem zabrał się do pasterzowania, że współczesny
mu św. Bazyli Wielki († 379) nie szczędził mu
najwyższych pochwał.
Trzykrotnie był zsyłany na wygnanie z powodu
zdecydowanej postawy wobec arian. Najpierw wystąpił
przeciwko niemu ariański metropolita Cezarei
Palestyńskiej, Akacjusz. Skłonił on ariańskiego
cesarza Konstancjusza, żeby ten skazał Cyryla jako
"heretyka" na wygnanie (351). Święty został
zesłany do Tarsu, rodzinnego miasta św. Pawła
Apostoła. Tamtejszy biskup przyjął go z wielką
czcią. Synod w Seleucji potępił arianizm, Akacjusza
skazał na wygnanie, a Cyryla odwołał z banicji. Po 9
latach Cyryl mógł wreszcie powrócić do swojej
owczarni.
Akacjusz jednak nie myślał bynajmniej ustąpić.
Korzystając z ponownej życzliwości cesarza wymógł na
nim, by na synodzie w Konstantynopolu Cyryl został
ponownie potępiony i skazany na wygnanie. Tym razem
tułaczka biskupa nie trwała długo, bo w kilka
miesięcy potem kolejny cesarz, Julian Apostata,
pozwolił mu powrócić.
Żył spokojnie przez 19 lat. W tym czasie rozwinął
pełną działalność, aby przywrócić jedność
Kościołowi w Jerozolimie. Wtedy powstała większość
jego katechez, czyli mów, w których wyjaśnił
całokształt prawd wiary Chrystusowej.
Po rychłej śmierci Juliana Apostaty panowanie
objął znowu cesarz ariański, Walens (364-378). Cyryl
musiał po raz trzeci opuścić swoją owczarnię.
Pozostał na banicji przez 8 lat, aż do swojej śmierci,
bowiem następca cesarza Walensa, Walentynian, także
arianin, nie pozwolił mu wrócić.
Cyryl pożegnał ziemię dla nieba daleko od diecezji 18
marca 386 roku, gdy miał ok. 71 lat życia, w
tym 38 lat pasterzowania za sobą.
Brał udział w Soborze Konstantynopolitańskim I w
roku 381, który biskupom Konstantynopola przyznał
pierwsze miejsce po Rzymie. W swojej spuściźnie
literackiej zostawił dwie serie katechez: dla
katechumenów i dla nowo ochrzczonych. Jest to bodajże
pierwszy systematyczny wykład nauki katolickiej i jeden
z pierwszych traktatów o Najświętszym Sakramencie.
Dzieje Chrystusa Pana św. Cyryl przedstawia jako
dzieje zbawienia rodzaju ludzkiego. Tak też pojmuje
historię biblijną. Od nawróconych żąda odmiany
życia. Do najcenniejszych katechez zalicza się pięć
katechez mistagogicznych, w których wykłada naukę
Kościoła o chrzcie świętym, bierzmowaniu i
Eucharystii. W katechezie o Najświętszym Sakramencie
Cyryl wyraża głęboką wiarę w realną obecność Pana
Jezusa, a Komunię świętą nazywa "wcieleniem z
Chrystusem".
Leon XIII ogłosił w 1882 r. św. Cyryla
Jerozolimskiego doktorem Kościoła.
