Jan Eudes urodził się 14 listopada 1601 r. w rodzinie wieśniaków, w Ry
(Normandia). Po ukończeniu szkół podstawowych Jan wstąpił do kolegium
jezuickiego w Caen. Tutaj pogłębił w sobie życie wewnętrzne. Znajomość
języka łacińskiego opanował w tak doskonałym stopniu, że mógł się nim
posługiwać na równi z językiem ojczystym. Jako wzorowy uczeń został
przyjęty do Sodalicji Mariańskiej. Po ukończeniu kolegium w 1623 roku
wstąpił do głośnego wówczas we Francji "Oratorium Jezusa". Przyjął go
sam założyciel tej instytucji, kardynał Piotr de Berulle, wówczas
najwyższy autorytet moralny we Francji. W dwa lata potem Jan przyjął
święcenia kapłańskie (1625).
W 1627 r. powrócił do Argentan, kiedy dowiedział się, że panuje tam
zaraza. Niósł pomoc zarażonym. Następnie został przeznaczony do Caen.
Powierzono mu obowiązki wędrownego kaznodziei, by głosił rekolekcje,
misje, słowo Boże z okazji odpustów i świąt. Tę wyczerpującą pracę
prowadził przez 44 lata (1632-1676). Za podstawę obrał sobie katechizm.
Systematycznie uczył prawd wiary i moralności tak dzieci, jak i
dorosłych, wieśniaków, jak i mieszczan. Co roku przeprowadzał 3 do 4
misji, a każda z nich trwała od 4 do 8 tygodni. Przez całe swe życie
przeprowadził 110 misji. W ciągu kilkudziesięciu lat przemierzył całą
Normandię, Bretonię i część Burgundii. Wielu kapłanów i wiele sióstr
zakonnych poddało się pod jego kierownictwo duchowe.
Za poradą spowiednika wystąpił z Oratorium (1643) i postanowił założyć
własne zgromadzenie misyjne (eudystów) dla nauczania i katechizowania
ludu, który był pod tym względem mocno zaniedbany. Ponieważ wyróżniał
się nabożeństwem do Serca Jezusa i Maryi, cześć dla tych Serc szerzył
niezmordowanie żywym słowem i pismem. Założył szereg seminariów
duchownych w diecezjach, w których ich jeszcze nie było, mimo bardzo
surowych zaleceń soboru trydenckiego (1545-1563): w Coutances (1650), w
Lisieux (1653), w Rouen (1658), w Evreux (1667) i w Rennes (1670), skąd
wyszło wielu gorliwych kapłanów. Seminaria te prowadzili jego synowie
duchowi.
W swoich wędrówkach apostolskich zauważył, że po miastach szerzyła się
rozpusta. Wiele młodych niewiast i dziewcząt w tego rodzaju życiu
widziało jedyną dla siebie szansę zdobycia utrzymania. Nieustanne wojny i
zamieszki, zarazy i pożary pomnażały nędzę, która pchała kobiety w
ramiona rozpusty. Jan utworzył więc nową, żeńską rodzinę zakonną do
opieki nad moralnie upadłymi dziewczętami, pod nazwą Sióstr Matki Bożej
od Miłości. Tego rodzaju inicjatywa była potrzebna, gdyż nowy zakon
otworzył swoje placówki w Caen (1642), w Rennes (1673), w Hennebont
(1676) i w Guingamp (1676). Papież Aleksander VII zatwierdził nowe
dzieło bullą w 1666 roku.
Jan znajdował też czas na twórczość pisarską. Do najcenniejszych jego pism należą Królestwo Chrystusa (1637), Katechizm misyjny (1642), Kontrakt człowieka z Bogiem przez Chrzest święty (1654), Pamiętnik życia kościelnego (1681), Dobry spowiednik (1666) i Kaznodzieja apostolski (1685). Niektóre z tych dziełek ukazały się w druku dopiero po jego śmierci.
Największe zasługi Jan Eudes położył jako niezmordowany apostoł
nabożeństwa do Serca Pana Jezusa i Serca Jego Matki. Jako pierwszy
wystąpił publicznie z rozpowszechnianiem nabożeństwa, które było dotąd
zarezerwowane tylko dla wybranych. Rozpowszechniał wśród ludu i
duchowieństwa obrazy i obrazki Najświętszych Serc, modlitwy i pobożne
wezwania. U biskupów poszczególnych diecezji otrzymał zezwolenie na
obchodzenie święta Serca Jezusa (20 października) i Serca Maryi (8
lutego). Ułożył do tekstu Mszy świętej i brewiarza osobne czytania i
hymny. Rodziny zakonne, które założył, oddał pod opiekę Serca Maryi i
Jezusa. Jako hasło i codzienne pozdrowienie wprowadził do swoich
klasztorów: Zdrowaś, Serce Najświętsze! Zdrowaś, Najukochańsze Serce Jezusa i Maryi!
Nabożeństwo to szerzył także poprzez misje urządzane przez siebie i
swoich synów duchowych. Nakazał odprawiać je w seminariach, które
prowadził jego zakon. W roku 1650 Jan założył bractwo Serca Jezusa i
Maryi. W Coutance wystawił pierwszy kościół ku czci Serca Pana Jezusa i
Matki Bożej.
Właśnie ta akcja przysporzyła mu jednocześnie najwięcej cierpień.
Naraził się bowiem jansenistom. Oratorianie, z których szeregów
wystąpił, także nie mogli mu tego darować. Posądzono go o herezję.
Doszło do tego, że król nakazał mu usunąć się z Paryża. Kapłan bronił
się. Przekonywał, że teologicznie nabożeństwo to nie jest błędne, a z
powodów duszpastersko-ascetycznych ma wielkie znaczenie. Opatrzność
czuwała nad dziełem. Znaleźli się dygnitarze, którzy udzielili poparcia
pięknej inicjatywie. Jan dla ostrożności oddał teksty liturgiczne,
ułożone przez siebie, do przeglądu wybitnym teologom. Ci je zatwierdzili
(1670). W 1672 roku Jan Eudes wysłał pismo do sześciu domów swojego
zgromadzenia męskiego, w których polecił obchodzić święto Serca Pana
Jezusa (20 października) jako święto patronalne zgromadzenia. W tym
samym liście polecił równocześnie, by uroczystość tę poprzedziła
uroczystość Serca Maryi (8 lutego). Za eudystami poszły z wolna inne
zakony. Święto Serca Pana Jezusa przyjęły m.in. benedyktynki od
Najświętszego Sakramentu (1674) i benedyktynki z Montmartre (1674). Po
śmierci Jana w 1681 r. ukazało się w druku dziełko Przedziwne Serce Najświętszej Matki Bożej,
w którym Jan wyłożył naukę dotyczącą tego nabożeństwa. Nosił się z
myślą wydania podobnej pracy o Najświętszym Sercu Jezusowym, ale śmierć
przerwała mu przygotowanie pracy.
Zmarł w Caen 19 sierpnia 1680 r. Jego beatyfikacja miała miejsce w 1909
r., dokonał jej papież Pius X. Uroczystej kanonizacji dokonał jego
następca, Pius XI, w roku świętym 1925.
