Tytuł Matki Bożej Nieustającej Pomocy jest na trwałe związany z
dostojnym wizerunkiem Maryi, czczonym w Rzymie. Obraz namalowany na
desce o wymiarach 54x41,5 cm, pochodzenia bizantyńskiego, przypomina
niektóre stare ikony ruskie nazywane Strastnaja.
Według tradycji, do Europy obraz został przywieziony przez bogatego kupca. Kiedy podczas podróży statkiem na morzu rozszalał się sztorm, kupiec ten pokazał obraz przerażonym współtowarzyszom. Ich wspólna modlitwa do Matki Bożej ocaliła statek. Po szczęśliwym przybyciu do Wiecznego Miasta ikona została umieszczona w kościele św. Mateusza, należącym do augustianów. Z dokumentu z roku 1503 wynika, że w ostatnich latach XV w. wizerunek był już w Wiecznym Mieście czczony i uważany za łaskami słynący. Zwano go Madonna miracolosissima. Gdy w roku 1812 wojska francuskie zniszczyły kościół, mnisi wywędrowali do Irlandii. Po powrocie objęli kościół św. Euzebiusza.
W grudniu 1866 r. Pius IX powierzył obraz redemptorystom, którzy
umieścili go w głównym ołtarzu kościoła św. Alfonsa przy via Merulana.
Od tego czasu datuje się niebywały rozkwit kultu Matki Bożej
Nieustającej Pomocy, propagowanego przez duchowych synów św. Alfonsa
Marii Liguoriego. 23 czerwca 1867 r. odbyła się uroczysta koronacja
obrazu. W roku 1876 powstało arcybractwo Maryi Nieustającej Pomocy i św.
Alfonsa. Równocześnie mnożyły się kopie, które redemptoryści
umieszczali w swoich kościołach w wielu krajach, w tym także na ziemiach
polskich. Dla propagowania kultu ponad 100 autorów wydało rozmaite
opracowania, powstały różnojęzyczne periodyki, poświęcone temu samemu
celowi. Ogromne powodzenie miały także małe obrazki z odpowiednimi
wezwaniami. Rozchodziły się one w wielomilionowych nakładach. W 1876 r.
ustanowiono święto Maryi Nieustającej Pomocy na dzień 26 kwietnia, z
czasem przeniesione na 27 czerwca.
Sam obraz przedstawia cztery postacie: Maryję z Dzieciątkiem oraz świętych Archaniołów Michała (po lewej stronie obrazu) i Gabriela (po stronie prawej). Maryja jest przedstawiona w czerwonej tunice, granatowym płaszczu (zielonym po spodniej stronie) i w niebieskim nakryciu głowy, które przykrywa czoło i włosy. Na środkowej części welonu znajduje się złota gwiazda z ośmioma prostymi promieniami. Głowę Maryi otacza, charakterystyczny dla szkoły kreteńskiej, kolisty nimb. Oblicze Maryi jest lekko pochylone w stronę Dzieciątka Jezus trzymanego na lewej ręce. Prawą, dużą dłonią, o nieco dłuższych palcach, charakterystycznych dla obrazów typu Hodegetria ("wskazująca drogę"), Maryja obejmuje ręce Jezusa. Jej spojrzenie charakteryzuje czuły smutek, ale nie patrzy na swojego Syna, lecz wydaje się przemawiać do patrzącego na obraz. Miodowego koloru oczy i mocno podkreślone brwi dodają obliczu piękna i wyniosłości.
Dzieciątko Jezus przedstawione jest w całości. Spoczywając na lewym ramieniu Matki, rączkami ujmuje mocno Jej prawą dłoń. Przyodziane jest w zieloną tunikę z czerwonym pasem i okryte czerwonym płaszczem. Opadający z nóżki prawy sandał pozwala dostrzec spód stopy, co może symbolizować prawdę, że będąc Bogiem, Jezus jest także prawdziwym człowiekiem. Ma kasztanowe włosy, a rysy Jego twarzy są bardzo dziecięce. Stopy i szyja Dzieciątka wyrażają jakby odruch nagłego lęku przed czymś, co ma niechybnie nadejść. Tym natomiast, co wydaje się przerażać małego Jezusa, jest wizja męki i cierpienia, wyrażona poprzez krzyż i gwoździe niesione przez Archanioła Gabriela. Po drugiej stronie obrazu Archanioł Michał ukazuje inne narzędzia męki krzyżowej: włócznię, trzcinę z gąbką i naczynie z octem.
Maryja, pomimo że jest największą postacią obrazu, nie stanowi jego centralnego punktu. W geometrycznym środku ikony znajdują się połączone ręce Matki i Dziecięcia, przedstawione w taki sposób, że Maryja wskazuje na swojego Syna, Zbawiciela.
ΜΡ – ΘΥ = Matka Boga (po obu stronach górnej części obrazu);
'ΙC – XC = Jezus Chrystus (po prawej stronie głowy Dzieciątka Jezus);
OAM = Archanioł Michał (nad aniołem, po lewej stronie patrzącego);
OAΓ = Archanioł Gabriel (nad aniołem, po prawej stronie).
