Nazariusz i Celsus – mediolańscy męczennicy i święci chrześcijańscy z I (zm. 54-68) lub III wieku.
Niewiele wiadomo o świętych. O odnalezieniu szczątków męczennika Nazariusza i jego wychowanka Celsa
w podmediolańskim ogrodzie (niegdyś cmentarzu) pisał sekretarz św.
Ambrożego (zm. 397), Paulin z Mediolanu. W Martyrologium Rzymskim
wydarzenie zostało wpisane pod dniem 10 maja, a relikwie przeniesiono do
Bazyliki świętych Apostołów przy Via Appia (dzisiejsza Bazylika św.
Sebastiana za Murami, wł. Basilica di San Sebastiano Fuori le Mura).
Mogli być męczennikami z czasów prześladowań chrześcijan podczas
panowania Dioklecjana (284-305) lub, według późniejszych przekazów,
Nerona (54-68).
Kult: Są patronami dzieci, Celsus również koni.
- Dzień obchodów: Ich wspomnienie liturgiczne obchodzone jest w Kościele katolickim 28 lipca na pamiątkę śmierci.
W ikonografii Nazariusz i Celsus przedstawiani są razem, jako żołnierze.
- Relikwie
Część relikwii św. Nazariusza trafiła do klasztoru Altenmünster w
Lorsch za sprawą ówczesnego opata św. Chrodeganga, biskupa diecezji
Metz.
- Sanktuaria
- kościół ku czci św. Celsusa z IV wieku, częściowo zniszczony i przebudowany w XI wieku, przylegający do kościoła Santa Maria dei Miracoli
- kościół w Rawennie ku czci obu świętych ufundowany przez Gallę Placydię (zm. 450)
- kościół i opactwo pod wezwaniem św. Celsusa w Mediolanie, obok Bazyliki św. Apostołów, ufundowane przez biskupa Landolfa II (980-988) i wybudowane w latach 996-997
- opactwo benedyktyńskie św. Nazariusza i Celsusa w San Nazzaro Sesia założone w 1040 roku
- kościół parafialny pw. świętych w San Nazzaro w Szwajcarii datowany na 1258 rok i oddzielony od parafii Vira (Gambarogno) w 1558
- Miasta
- we Włoszech: San Nazzaro Sesia, San Nazzaro (Kampania), San Nazzaro Val Cavargna (Lombardia), San Nazario (Wenecja Euganejska)
- we Francji: Saint-Nazaire
- w Szwajcarii: San Nazzaro (Ticino).