Kościół już od roku 258 obchodził święto obu Apostołów św. Piotra
i św. Pawła razem w dniu 29 czerwca, zarówno na Zachodzie, jak i na
Wschodzie, co by wskazywało na powszechne przekonanie, że to był dzień śmierci
obu Apostołów. Taki bowiem był bardzo dawny zwyczaj, że wspomnienia liturgiczne
obchodzono w dniu śmierci męczenników, a od IV w. także dotyczyło
to wyznawców.
Uroczystość św. Pawła wraz ze św. Piotrem umieszczono w jednym dniu nie
dlatego, aby równać go w prymacie z pierwszym następcą Chrystusa.
Chodziło o podkreślenie, że obaj Apostołowie byli współzałożycielami gminy
chrześcijańskiej w Rzymie, że obaj w tym mieście oddali dla Chrystusa życie
swoje oraz że w Rzymie są ich relikwie i sanktuaria. Ponadto według
tradycji istniała opinia, że obaj
Apostołowie ponieśli śmierć męczeńską w jednym dniu i w tym
samym roku.
HYMN Z JUTRZNI NA UROCZYSTOŚĆ ŚW. ŚW. PIOTRA I PAWŁA
Męka Bożych Apostołów uświęciła dzień wschodzący;
Piotr i Paweł otrzymali wieniec chwały i zwycięstwa.
Obu mężów połączyła krew przelana bohatersko;
Szli za Bogiem jako wodzem, Chrystus wiarę ich nagrodził.
Najpierw złożył swe świadectwo Piotr Apostoł, za nim Paweł,
Równy chwałą i wybrany, by się stać narzędziem Pana.Szymon, aby uczcić Boga, zmarł na krzyżu odwróconym,
Wspominając przepowiednię niegdyś daną mu przez Mistrza.Stąd wyrasta wielkość Rzymu, który gorliwością słynie,
Utwierdzony krwią tak cenną, godność swą z pasterza czerpie.
Tu się mogą spotkać ludzie z mieszkańcami jasnych niebios;
Tu narodów jest stolica, tron nauczyciela świata.Dziś prosimy, Zbawicielu, byś raczył nas, niegodnych,
Złączyć w szczęściu wiekuistym z pasterzami Twego ludu. Amen.
Św. Piotr poniósł śmierć męczeńską według podania na
wzgórzu watykańskim. Miał być ukrzyżowany według świadectwa Orygenesa głową na
dół na własną prośbę, gdyż czuł się niegodnym umierać na krzyżu jak Chrystus.
Cesarz Konstantyn Wielki wystawił ku czci św. Piotra nad jego grobem Bazylikę.
Obecna Bazylika Św. Piotra w Rzymie pochodzi z wieku XVI-XVII, zbudowana została
w latach 1506-1629. Bazylika wystawiona na grobie św. Piotra jest
symbolem całego Kościoła Chrystusa.
Oprócz tej najsłynniejszej świątyni,
wystawionej ku czci św. Piotra Apostoła, w samym Rzymie istnieją ponadto:
kościół św. Piotra na Górze Złotej (Montorio), czyli na Janikulum, zbudowany na
miejscu, gdzie Apostoł miał ponieść śmierć męczeńską; kościół św. Piotra w
Okowach, wystawiony na miejscu, gdzie św. Piotr miał być więziony; kościół
świętych Piotra i Pawła; kościółek "Quo vadis" przy Via Appia, wystawiony na
miejscu, gdzie Chrystus według podania miał zatrzymać Piotra, usiłującego
opuścić Rzym.
W czasie prac archeologicznych przeprowadzonych w podziemiach
Bazyliki św. Piotra w latach 1940-1949 znaleziono pod konfesją (pod głównym
ołtarzem Bazyliki) grób św. Piotra. Chrystus obdarzył swojego następcę darem
niezwykłych cudów; Piotr wskrzeszał umarłych (Dz 9, 32-43), nawet jego własny
cień miał moc uzdrawiania (Dz 5, 15).
Św. Paweł poniósł śmierć męczeńską w
Rzymie ok. 67 roku. Wcześniej aresztowany został w Jerozolimie w 60
r. Przebywał w więzieniu w Cezarei Palestyńskiej ponad dwa lata,
głosząc i tam Chrystusa. W Rzymie także jakiś czas spędził jako więzień, aż dla
braku dowodów winy został wypuszczony na wolność. Ze swojego więzienia w
Rzymie Paweł wysłał szereg listów do poszczególnych gmin i osób. Po wypuszczeniu
na wolność zapewne udał się do Hiszpanii (Rz 15, 24-25), a stamtąd powrócił do
Achai. Nie wiemy, gdzie został ponownie aresztowany.
Według bardzo
starożytnego podania św. Paweł miał ponieść śmierć od miecza. Dobrze zachowano w pamięci miejsce jego męczeństwa:
Aquae Salviae za Bramą Ostyjską w Rzymie. Ciało Męczennika złożono
najpierw w posiadłości św. Lucyny przy drodze Ostyjskiej. W roku 284 za czasów
prześladowania, wznieconego przez cesarza Waleriana, przeniesiono relikwie
Apostoła do Katakumb, zwanych dzisiaj Katakumbami św. Sebastiana przy drodze
Apijskiej. Być może na krótki czas spoczęły tu także relikwie św. Piotra. Po
edykcie cesarza Konstantyna Wielkiego (313) ciało św. Piotra przeniesiono do
Watykanu, a ciało św. Pawła na miejsce jego męczeństwa, gdzie cesarz wystawił ku
jego czci bazylikę pod wezwaniem św. Pawła.
Św. Paweł jest autorem 13
listów do gmin chrześcijańskich, włączonych do ksiąg Nowego Testamentu.
