Święci
Chryzant i Daria byli małżeństwem. Chryzant był
Egipcjaninem, a Daria miała urodzić się w Grecji.
Podanie głosi, że Chryzant był synem rzymskiego patrycjusza. W
wieku kilkunastu lat był już dobrze wykształcony, ale nie mógł znaleźć
sensu życia. Zaczął szukać filozofa, który pomógłby mu ten sens
odnaleźć. Wtedy trafił do grupy chrześcijan. Przyjął ich naukę i
chrzest. Wkrótce oświadczył ojcu, że nie zamierza się ożenić, a życie
poświęci wdrażaniu ideałów chrześcijańskich. Przerażony ojciec zaczął
szukać pomocy. Skontaktował Chryzanta z rzymską westalką Darią, która
miała Chryzanta zawrócić na właściwą drogę. Stało się jednak inaczej: to
Chryzant nawrócił i ochrzcił Darię. Zawarli tzw. białe małżeństwo,
pozbawione współżycia małżonków. Odtąd zaczęli głosić wyznawaną przez
siebie naukę głośno i odważnie. W ten sposób nawrócili setki pogan. Nie
spodobało się to jednak Rzymianom. Uwięzili oboje małżonków: Chryzanta
zamknęli w najgorszym z więzień Rzymu – Więzieniu Mamertyńskim, a Darię
oddali do domu publicznego. Dla Chryzanta Bóg uczynił cud, dzięki któremu w
więzieniu zaczęło pachnieć kwiatami, natomiast Darii Bóg zesłał lwa,
który odpędził od niej mężczyzn i ocalił jej dziewictwo. Ostatecznie
małżonkowie zostali straceni. Według jednej z wersji Chryzant został ścięty,
według innej małżonkowie zostali ukamienowani, a jeszcze inna podaje, że
zostali zakopani żywcem za miastem. Stało się to w roku 283 lub
284.
Tradycja podaje, że małżonkowie zostali pochowani przy Via Salaria.
Sto lat później papież Damazy ozdobił ich grób odpowiednią inskrypcją. W
Rzymie już w VII wieku istniał kościół poświęcony Chryzantowi i Darii. Relikwie świętych w 844 r. znalazły się w opactwie Prüm w
Eifel, a 4 lata później zostały przeniesione do nowego klasztoru tego
opactwa – w Münstereifel. Wiedeń, Salzburg, Neapol, Reggia Emilia i Oria
również utrzymują, że są w posiadaniu relikwii św. św. Chryzanta i
Darii.
Także wierni w Reggio Emilia, na północy Włoch przekonani są, że w
ich katedrze spoczywają doczesne szczątki świętych. W Regio Emilia
niedawno przeprowadzone zostały badania naukowe szczątków spoczywających
od 500 lat pod ołtarzem i badania te nie zaprzeczyły prawdziwości
szczątków.
W ikonografii święci przedstawiani są jako ludzie młodzi, zwykle z
palmami; z siekierą; czasem przedstawiani są w grobie; pojawiają się też
wizerunki przedstawiające św. Chryzanta z włócznią, a św. Darię z
księgą i palmą.
Święci małżonkowie są patronami sędziów.
Daria jest żeńską odmianą staroperskiego imienia Dariusz, oznaczającego „podtrzymujący dobro”.
Imię Chryzant pochodzi od greckiego słowa chrysanthes – „złoty kwiatek”.
