Antoni urodził się w Cremonie (Lombardia we Włoszech) w grudniu 1502 r. W
kilka miesięcy po urodzeniu stracił ojca (Lazzaro). Pozostał jedynie
pod czułą opieką matki, Antoniny Pescaroli, która owdowiała, mając
zaledwie 18 lat. Po ukończeniu miejscowych szkół Antoni udał się do
Padwy, gdzie studia medyczne uwieńczył doktoratem (1520-1524). Studiował
tam także filozofię. Potem powrócił do Cremony i jako człowiek świecki
zajął się katechizacją ubogiej młodzieży przy kościele św. Witalisa,
który stał obok rodzinnego pałacu Zaccariów. Równocześnie pracował
intensywnie nad własnym uświęceniem. Pod kierunkiem dominikanów podjął
studia teologiczne. Zajął się biblistyką, patrologią i zgłębianiem pism
doktorów Kościoła, a szczególnie św. Tomasza z Akwinu.
W roku 1528 (lub w styczniu 1529 r.) przyjął święcenia kapłańskie. Nadal
pozostawał w bliskim kontakcie z dominikanami. Z tego zakonu wybrał
swojego nowego kierownika duchowego - Fra Battistę Carioni da Crema
(zaprzyjaźnionego z Gerolamo Savonarolą). Z nim i z poznaną przez niego
hrabiną Ludovicą Torelli w 1531 r. udał się do Mediolanu i dołączył do
oratorium "Wiecznej Mądrości", które założyła przy klasztorze sióstr
augustianek Archangela Panigarola. Po jej śmierci bractwo zaczęło
upadać. Pod kierunkiem Antoniego nabrało ono nowego rozmachu. Co więcej,
przerodziło się w trzy rodziny zakonne, które poświęcił on św. Pawłowi
Apostołowi: "Synowie św. Pawła", zatwierdzeni przez Rzym pod nazwą
"Kleryków Regularnych św. Pawła Ściętego"; zakon żeński "Aniołów św.
Pawła Nawróconego" i ludzi świeckich - "Mężów Pobożnych św. Pawła".
Największą sławą okrył Antoniego zakon męski, który od kościoła św.
Barnaby, przy którym się zawiązał, otrzymał popularną nazwę barnabitów.
Zakon zatwierdził papież Klemens VII w 1535 roku. Zakon żeński otrzymał
zatwierdzenie od papieża Pawła III w 1543 roku. Siostry zwano popularnie
barnabitkami. Związek trzeci, który można by nazwać III zakonem
barnabitów, czy raczej tercjarzami, miał za zadanie mobilizować ludzi
świeckich, żyjących w rodzinach, do akcji apostolskich. Na tamte czasy
wspólnota składająca się z zakonników, zakonnic i ludzi świeckich była
czymś bardzo nowatorskim i nie była powszechnie akceptowana.
Następne lata Antoni spędził w Mediolanie, gdzie zakładał domy swoich
instytucji. Wspierał go biskup Mediolanu, św. Karol Boromeusz, z którym
napisał regułę dla swojego zgromadzenia. Aby zachęcić ludność Mediolanu
do nawrócenia, zorganizował akt publicznej pokuty. Na czele pokutników
szli jego duchowi synowie i córki. To podziałało pozytywnie na lud,
który licznie włączał się do tej praktyki publicznego zadośćuczynienia
Panu Bogu za masowe odstępstwa od wiary. Znaleźli się jednak tacy,
którzy upatrywali w tej praktyce wynaturzenie ascezy chrześcijańskiej, a
nawet objawy herezji. Odbyły się w Rzymie dwa procesy (1534-1535 i
1537), z których Antoni wyszedł obronną ręką.
Dla ożywienia ducha religijnego Antoni wprowadził praktykę "15 piątków".
Na dźwięk dzwonów o godzinie, w której Pan Jezus poniósł śmierć, w
kościołach zbierał się lud. Tam odbywało się nabożeństwo z kazaniem
pasyjnym. Pragnieniem Antoniego było, aby wiernym stale przypominać,
jaką ceną zostali odkupieni, i aby według tego kształtowali swoje życie
chrześcijańskie. Dlatego też nabożeństwa te były połączone ze
spowiedzią. Antoni wyróżniał się także szczególnym nabożeństwem do
Eucharystii. Wbrew przyjętemu i zakorzenionemu wtedy zwyczajowi zachęcał
wiernych do częstej, a nawet codziennej Komunii świętej. Była to nowość
bardzo śmiała, gdyż w tamtych czasach Komunię świętą przyjmowaną co
tydzień ganiono jako zbyt częstą. Antoniemu przypisuje się również
wprowadzenie 40-godzinnego nabożeństwa adoracji Najświętszego
Sakramentu, wystawionego w monstrancji.
Wyniszczony pracą apostolską, zmarł w Cremonie, w domu swojej matki, 5
lipca 1539 r., w wieku zaledwie 37 lat. Jego ciało pochowano w
Mediolanie w kościele św. Pawła, należącym do barnabitów. W roku 1891
przeniesiono je do kościoła św. Barnaby. Do dziś gromadzi się przy jego
grobie wielu pielgrzymów. Kanonizacja Antoniego odbyła się dopiero 27
maja 1897 roku. Dokonał jej papież Leon XIII.
W ikonografii św. Antoni przedstawiany jest m.in. w towarzystwie
św. Pawła Apostoła, do którego miał szczególne nabożeństwo. Bywa
ukazywany z monstrancją w ręku. Niekiedy trzyma krzyż (jako wielki
czciciel Męki Pańskiej) albo lilię, ponieważ nazywano go "aniołem w
ludzkim ciele". Atrybuty: hostia, kielich, lilia.
