Wśród apostołów było dwóch Jakubów. Dla odróżnienia nazywani są Większym
i Mniejszym albo też Starszym i Młodszym. Prawdopodobnie nie chodziło w
tym wypadku o ich wiek, ale o kolejność przystępowania do grona
Apostołów. Rozróżnienie to wprowadził już św. Marek (Mk 15, 40). Imię
Jakub pochodzi z hebrajskiego "skeb", oznaczającego "chronić" - a zatem
znaczy "niech Jahwe chroni". Etymologia ludowa tłumaczy to imię jako
"pięta". Według Księgi Rodzaju, kiedy Jakub, wnuk Abrahama, rodził się
jako bliźniak Ezawa, miał go trzymać za piętę (Rdz 25, 26).
Św. Jakub Większy jest tym, który jest wymieniany w spisie Apostołów wcześniej - był powołany przez Jezusa, razem ze swym bratem Janem, jako jeden z Jego pierwszych uczniów (Mt 4, 21-22): święci Mateusz i Łukasz wymieniają go na trzecim miejscu, a święty Marek na drugim. Jakub i jego brat Jan byli synami Zebedeusza. Byli rybakami i mieszkali nad jeziorem Tyberiadzkim. Ewangelie nie wymieniają bliżej miejscowości. Być może pochodzili z Betsaidy, podobnie jak święci Piotr, Andrzej i Filip (J 1, 44), gdyż spotykamy ich razem przy połowach. Św. Łukasz zdaje się to wprost narzucać, kiedy pisze, że Jan i Jakub "byli wspólnikami Szymona - Piotra" (Łk 5, 10). Matką Jana i Jakuba była Salome, która należała do najwierniejszych towarzyszek wędrówek Chrystusa Pana (Mk 15, 40; Mt 27, 56).
Św. Jakub Większy jest tym, który jest wymieniany w spisie Apostołów wcześniej - był powołany przez Jezusa, razem ze swym bratem Janem, jako jeden z Jego pierwszych uczniów (Mt 4, 21-22): święci Mateusz i Łukasz wymieniają go na trzecim miejscu, a święty Marek na drugim. Jakub i jego brat Jan byli synami Zebedeusza. Byli rybakami i mieszkali nad jeziorem Tyberiadzkim. Ewangelie nie wymieniają bliżej miejscowości. Być może pochodzili z Betsaidy, podobnie jak święci Piotr, Andrzej i Filip (J 1, 44), gdyż spotykamy ich razem przy połowach. Św. Łukasz zdaje się to wprost narzucać, kiedy pisze, że Jan i Jakub "byli wspólnikami Szymona - Piotra" (Łk 5, 10). Matką Jana i Jakuba była Salome, która należała do najwierniejszych towarzyszek wędrówek Chrystusa Pana (Mk 15, 40; Mt 27, 56).
Jakub został zapewne powołany do grona uczniów Chrystusa już nad rzeką
Jordan. Tam bowiem spotykamy jego brata, Jana (J 1, 37). Po raz drugi
jednak Pan Jezus wezwał go w czasie połowu ryb. Wspomina o tym św.
Łukasz (Łk 5, 1-11), dodając nowy szczegół - że było to po pierwszym
cudownym połowie ryb.
Jakub należał do uprzywilejowanych uczniów Pana Jezusa, którzy byli
świadkami wskrzeszenia córki Jaira (Mk 5, 37; Łk 8, 51), przemienienia
na górze Tabor (Mt 17, 1nn; Mk 9, 1; Łk 9, 28) oraz modlitwy w Ogrójcu
(Mt 26, 37). Żywe usposobienie Jakuba i Jana sprawiło, że Jezus nazwał
ich "synami gromu" (Mk 3, 17). Chcieli bowiem, aby piorun spadł na pewne
miasto w Samarii, które nie chciało przyjąć Pana Jezusa z Jego uczniami
(Łk 9, 55-56). Jakub był wśród uczniów, którzy pytali Pana Jezusa na
osobności, kiedy będzie koniec świata (Mk 13, 3-4). Wreszcie był on
świadkiem drugiego, także cudownego połowu ryb, kiedy Chrystus ustanowił
Piotra głową i pasterzem swojej owczarni (J 21, 2). Ewangelie
wspominają o Jakubie Starszym na 18 miejscach, co łącznie obejmuje 31
wierszy. W porównaniu do innych Apostołów - jest to bardzo dużo.
Dzieje Apostolskie wspominają o św. Jakubie dwa razy: kiedy wymieniają
go na liście Apostołów (Dz 1, 13) oraz przy wzmiance o jego męczeńskiej
śmierci. Z tej okazji św. Łukasz tak pisze: "W tym samym czasie Herod
zaczął prześladować niektórych członków Kościoła. Ściął mieczem Jakuba,
brata Jana..." (Dz 12, 1-2). Jakuba stracono w 44 r. bez procesu -
zapewne po to, aby nie przypominać ludowi procesu Chrystusa i nie
narazić się na jakieś nieprzewidziane reakcje. Było to więc posunięcie
taktyczne. Dlatego także zapewne nie kamieniowano św. Jakuba, ale ścięto
go w więzieniu. Euzebiusz z Cezarei, pierwszy historyk Kościoła (w.
IV), pisze, że św. Jakub ucałował swojego kata, czym tak dalece go
wzruszył, że sam kat także wyznał Chrystusa i za to sam natychmiast
poniósł śmierć męczeńską. Jakub był pierwszym wśród Apostołów, a drugim
po św. Szczepanie, męczennikiem Kościoła (zgodnie z przepowiednią
Chrystusa - Mk 10, 39).
W średniowieczu powstała legenda, że św. Jakub udał się zaraz po
Zesłaniu Ducha Świętego do Hiszpanii. Do dziś św. Jakub jest pierwszym
patronem Hiszpanii i Portugalii.
Według tradycji, w VII wieku relikwie św. Jakuba miały został
sprowadzone z Jerozolimy do Compostelli w Hiszpanii. Nazwa Compostella
ma się wywodzić od łacińskich słów Campus stellae (Pole gwiazdy),
bowiem relikwie Świętego, przywiezione najpierw do miasta Iria,
zaginęły - dopiero w IX w. miał je odnaleźć biskup, prowadzony cudowną
gwiazdą. Hiszpańska nazwa Santiago znaczy zaś po polsku "święty Jakub".
Te dwie nazwy łączy się w jedno, stąd nazwa miasta brzmi dziś Santiago
de Compostella. Do dziś znajduje się tam grób św. Jakuba. W wiekach
średnich po Ziemi Świętej i Jerozolimie było to trzecie sanktuarium
chrześcijaństwa. W katedrze genueńskiej oglądać można artystyczny
relikwiarz ręki św. Jakuba, wystawiany na pokaz podczas rzadkich okazji.
Święty jest patronem Hiszpanii i Portugalii; ponadto m. in. zakonów
rycerskich walczących z islamem, czapników, hospicjów, szpitali,
kapeluszników, pielgrzymów, sierot.