Fragment książki:
Wezwanie
do pracy nad duchowym odrodzeniem się narodu polskiego
"Codziennie
dziękuję Bogu - powiedział król hiszpański Alfons Mądry - nie za to, że jestem
królem, ale za to, że jestem chrześcijaninem". Podobnie za powołanie do
religii katolickiej powinien dziękować każdy człowiek, bo ta religia jest dla
niego światłem rozumu, siłą woli, pociechą serca, drogą życia i zbawienia.
Powinna dziękować każda rodzina, bo ta religia jest dla niej rodzicielką cnoty,
pokoju i szczęścia. Powinien dziękować każdy naród, bo ta religia jest dla niego
źródłem wszelakich dóbr i ostoją przeciw wszelkim złym czynnikom.
W szczególności religia katolicka przyniosła narodowi naszemu nowe życie, z
nim zaś jedność, wolność, oświatę, cnotę, potęgę i tę wielką misję, by był
"przedmurzem chrześcijaństwa" i niósł wiarę i cywilizację katolicką na
Wschód. Kiedy naród polski wskutek swoich wad i przewrotności sąsiadów utracił
swą niezależność, religia katolicka stała na straży jego duchowych skarbów i
chroniła go od germanizacji i rusyfikacji z jednej, a od zakażenia przez
rewolucję antyreligijną z drugiej strony, tym zaś, którzy cierpieli za wiarę i
ojczyznę, dodawała odwagi i pociechy. A jakże nie wspomnieć, że Stolica
Apostolska w ubiegłych wiekach zawsze po macierzyńsku opiekowała się narodem
polskim i w chwilach tak ciężkich, jak np. napad Szwedów w roku 1655, albo
powstanie w 1863 r., dźwigała go na duchu. Obecny papież Benedykt XV
kilkakrotnie wyraził się z wielką miłością o Polsce i, chociaż sam jest biedny,
przysłał jej pomoc pieniężną, a na wezwanie Ojca świętego wszystkie narody
katolickie 21 listopada 1915 r. modliły się za Polskę i złożyły dla niej ofiary
na ręce znakomitego i szlachetnego pisarza naszego Henryka Sienkiewicza. Biskupi
polscy, w ślad za księciem biskupem krakowskim, utworzyli komitety dla ratowania
głodnych i sierot, a całe duchowieństwo polskie, z prawdziwem poświęceniem się i
zaparciem, w tych szczególnie czasach pracuje dla ludu. Religia katolicka
miliony nieszczęśliwych Polaków chroni od rozpaczy, a dla wszystkich jest
drogowskazem, wskazującym jakimi torami ma iść odrodzenie narodu.
Za łaską Bożą nasz naród pozostał wierny tej religii aż dotąd, mimo że
protestantyzm w wieku XVI, wolterianizm z masonerią w XVIII, liberalizm,
materializm i socjalizm w XIX, jak i inne złe prądy nowszych czasów starały się
ją wyrwać z dusz polskich, a przynajmniej osłabić jej wpływ. Niechże ta religia
będzie nadal pierwszym i najdroższym skarbem narodu, by wszyscy bez wyjątku
wierzyli w jej prawdy, spełniali jej przykazania, korzystali z jej łask,
słuchali jej władzy, czcili jej mistrzynię - Stolicę świętą.
Czy jest tak dzisiaj i czy będzie tak w przyszłości? Czy nie grożą narodowi
żadne niebezpieczeństwa? Owszem, grożą i to liczne, przede wszystkim od jawnego
ateizmu, który dziś w świecie cywilizowanym występuje z otwartą przyłbicą, a
utworzywszy swe falangi, uderza z wielką zaciekłością na wszelką religię, przede
wszystkim zaś na katolicką. Taką falangą ateizmu są związki wolnomyślicieli,
wolno żyjących, solidarnych, monistów, antydeitów, i jak się tam nazywają,
odrzucające jawnie wiarę w Boga a tak fanatyczne, że wkładająn a swoich członków
obowiązek, by nigdy nie zaglądali do świątyni katolickiej i nie dopuścili do
siebie czy do swoich bliskich kapłana. W Polsce chorągiew wolnej myśli, czyli
ateizmu, rozwinął Andrzej Niemojewski, autor bluźnierczych Legend i innych
bezbożnych pism, który jeszcze w 1907 r. takie rzucił hasło: "Przestańmy być
zbuntowanymi katolikami, a załóżmy własną wolną gminę" - rozumie się bez
dogmatów i etyki chrześcijańskiej; obok niego zaś stanęła garstka ateistów
Polaków i Liga Wolnej Myśli Polskiej, utworzona przez Żydów warszawskich.
Podobne dążności ma wiedeński "związek wolnej szkoły", którego zadaniem jest
wyrugować naukę religii ze szkół, by wychować młodzież w ateizmie, a który i do
Galicji zapuszcza swe zastępy. Niestety, nawet na zebraniach nauczycieli
Królestwa Polskiego w 1916 r. i 1917 r. dały się słyszeć głosy i zyskały
poklask, by ze szkół wyrzucić naukę religii! Baczność zatem, młodzieży;
baczność, rodzice i stróżowie narodu, bo propaganda niewiary, pod nazwą Związków
Wolnomyślicieli i Kółek Etycznych, szerzy się szczególnie wśród uczniów
uniwersyteckich Warszawy, Krakowa i Lwowa.
Falangą ateizmu są zwolennicy materializmu, czyli bałwochwalcy ciała i
złota. Materializm chce dziś panować we wszystkich dziedzinach ludzkich - w
filozofii jako monizm, uznający tylko materię i zaliczający Boga, duszę, religię
do starych baśni; w naukach przyrodniczych jako darwinizm, tłumaczący powstanie
stworzeń bez Stwórcy, teorią ewolucji i samorództwa; w świecie etycznym jako
moralność wyzwolona i zwycięstwo sensualizmu nad idealizmem; w polityce jako
górowanie siły nad prawem i ucisk słabszych przez mocniejszych; w sztuce i
literaturze jako skrajny realizm, szukanie "nagiej duszy" i apoteoza
namiętności; w życiu jednostek jako kult ciała i żądza wzbogacenia się w celu
używania. Materializm na kształt dżumy szerzy się po świecie, wiodąc za sobą
niedowiarstwo i wywołując nawet u ludzi wierzących chorobliwą miękkość i
zniewieściałość ducha. Zaiste, trzeba było aż tak strasznej wojny, by choć w
części uleczyć zarażoną przez niego ludzkość. Baczność zatem przed tą zarazą, bo
ona i do nas dotarła - wszakże trafiają się i w społeczeństwie polskim ludzie,
dla których zasadą życia są te słowa: jedz, pij, używaj, bo po śmierci nie ma
żadnej rozkoszy.
Falangą ateizmu jest masoneria,
mająca dziś w świecie przeszło 26860 lóż i do dwóch milionów adeptów. Wprawdzie
loże angielskie, niemieckie i północnoamerykańskie zachowały wiarę w Wielkiego
Budowniczego świata, ale ten Budowniczy to nie Bóg prawdziwy, jaki się nam
objawił. Wszędzie natomiast masoneria wysławia tę religię, "na którą się wszyscy
zgadzają", czyli religię humanitaryzmu, a więc ubóstwienie człowieka.
Konsekwentniej postąpił francuski Wielki Wschód, gdy już w 1877 r. wymazał ze
swoich statutów wiarę w istnienie Boga i nieśmiertelność duszy, czyli
proklamował ateizm. Masoneria, chcąc być kościołem świata, nienawidzi
śmiertelnie religii katolickiej i za główne swoje zadanie uznaje
"odchrześcijanienie społeczeństwa". Toteż skoro przy pomocy wolnomyślicieli,
radykałów i socjalistów doszła we Francji do władzy, zaraz przeprowadziła
rozdział Kościoła i państwa, ograbiła duchowieństwo, zniosła zakony, wyrugowała
samo imię "Bóg" ze szkół, a nawet ustami dygnitarza swego Delpecha
zapowiedziała: "Panowanie Galilejczyka trwało 20 wieków, ale już się kończy". W
tym samym 1906 r. ponownie ogłosiła swój tryumf w parlamencie francuskim przez
Vivianiego (późniejszego premiera): "Wyrwaliśmy człowieka ze szponów wiary.
Podnieśliśmy modlącego się na klęczkach po całodziennej pracy nędzarza i
powiedzieliśmy mu, że za obłokami jest tylko wymysł i urojenie. Zgasiliśmy
światła na niebie i bodajby ich nigdy nie zapalono". Loże przez propagandę
bezbożności, zepsucia obyczajów, anarchii i antymilitaryzmu wywołały rozstrój w
społeczeństwie i osłabiły żywotną siłę Francji. Dziś masoneria podburza
wszystkie państwa do walki z katolicką Austrią, której zagładę już dawno
poprzysięgła - wszakże już w 1851 r. "prorok idei" Mazzini rzucił w świat to
hasło: "Delenda est Austria" (trzeba zniszczyć Austrię), toteż nie dziwimy się,
że Włochy opanowane przez masonów wypowiedziały jej wojnę, a w ich ślady poszły
Portugalia i Rumunia.
Do Polski ta sekta odzywa się jak niegdyś szatan: "Pokłoń mi się, a dam ci
królestwo tego świata". Nie może bowiem zapomnieć, że na początku XIX wieku
miała na ziemiach polskich 40 lóż, a dziś ma zaledwie dwie we Lwowie i to
afiliowane do lóż węgierskich; bo o lożach warszawskich nic pewnego nie wiemy.
Otóż niech cały naród polski stanie przy katolickiej Austrii, masonerii zaś,
zbratanej z prawosławiem, odpowie: "Precz szatanie, nie kuś mnie! Ja samemu
Bogu kłaniać się będę, a nie chcę Polski z łaski masonerii i prawosławia".
W każdym razie baczność przed masonerią!
Falangą ateizmu jest socjalizm antychrześcijański, bo stoi on na stanowisku
skrajnego materializmu, tzn. odrzuca wiarę w Boga i w wieczność, a szuka nieba
na ziemi. Wprawdzie w programach socjalistycznych religię nazywa się rzeczą
prywatną i dowolną, ale jest to obłuda, obliczona na omamienie łatwowiernych,
której kłam zadaj ą koryfeusze partii, przyznając się jawnie do ateizmu.
"Zdążamy - powiedział Bebel w parlamencie niemieckim 31 grudnia 1881 r. - w
sferze politycznej do republiki, na polu ekonomicznym do kolektywizmu, a na
polu, które się zowie religijnym, do ateizmu". Kiedy indziej zaś wyznał, że
chrystianizm i socjalizm tak sprzeciwiają się sobie, jak ogień i woda. Inny
przywódca, Liebknecht, jako obowiązek socjalistów ogłosił, by jak najzacieklej
niszczyli wiarę w Boga i przeszczepiali w innych niedowiarstwo.
Konsekwentnie partia ta zwalcza nie tylko własność prywatną, ale także
Kościół, prawo Boskie, porządek chrześcijański i miłość ojczyzny, którą chce
zastąpić miłością "proletariatu"; jeżeli zaś w czasie tej wojny schowała swoją
broń i rozdzieliła się na dwa obozy, było to tylko chwilową niekonsekwencją.
Dalej jeszcze poszła polska partia, bo wysłała pewną liczbę "towarzyszy" do
legionów i stanęła pod sztandarem "miłości ojczyzny". Oby ten sztandar
sprowadził ją na lepsze tory, przypominając, że kto klasom pracującym odbiera
religię, ten jest najgorszym ich wrogiem, a tym samym także wrogiem ojczyzny.
Oby też przywódcy partii zastanowili się nad tym, że z ich roboty korzystają
anarchiści i nihiliści, którzy chcą tylko burzyć i krew rozlewać. W każdym razie
baczność, aby Polska nie stała się socjalistyczna, ale z drugiej strony, by
poprawiła dolę robotników.
Strzec się trzeba nie tylko ateizmu jawnego, ale także "pokostowanego",
jakim jest pozytywizm, zachwalany u nas szczególnie przez literata warszawskiego
Aleksandra Świętochowskiego. Wykluczeniem z dziedziny wiedzy ludzkiej zagadnień
o Bogu i duszy, jako niby "nie-pozytywnych", i agnostycyzmem, czyli hardym
ignorowaniem religii, wszczepił on jad niedowiarstwa w niejeden umysł. Może
jeszcze więcej złego przyniosła pseudofilozofia Nietzschego, który religię
nazwał szkodliwym narkotykiem i zgubną hipnozą, a zamiast niej polecał
nieograniczone niczym używanie życia i kult "nadczłowieka" nieskrępowanego
żadnymi więzami. Baczność zatem przed tą trucizną!
Strzec się trzeba indyferentyzmu, to jest tego twierdzenia, że wszystkie
religie pozytywne są tylko formami przejściowymi jednej religii naturalnej i że
wszystkie są w swoim rodzaju prawdziwe, tak że człowiek może sobie wybrać
religię, jaka mu się podoba, albo obejść się bez niej, byleby tylko żył
uczciwie. Lecz któż nie widzi, jak fałszywe jest to zdanie, bo czyż mogą być
prawdziwe wszystkie religie, różniące się między sobą, tak że jedna drugą
wyklucza. A jeżeli Bóg objawił religię prawdziwą, czy człowiek nie ma obowiązku
przyjąć jej i wyznawać? Otóż religią objawioną jest tylko religia katolicka, ona
jedna ma za sobą dowody prawdziwości i zawiera całą prawdę i czystą prawdę,
podczas gdy wszystkie inne religie zawierają większe lub mniejsze okruchy
prawdy, pomieszane z błędami. Stąd każdy człowiek ma się trzymać religii
katolickiej, a jeżeli jej nie zna, powinien szukać, i wtedy tylko jest bez winy,
gdy jej znaleźć nie może.
Niestety, wśród wykształconych warstw polskich są ludzie, którzy nie cenią
religii tak, jak należy, albo wybierają z niej niektóre prawdy czy przepisy,
inne zaś odrzucają, jako niby rozumowi czy społeczeństwu przeciwne. Skąd to się
bierze? Oto stąd, że ze szkół wynoszą bardzo niedostateczną znajomość religii, a
później nie starają się jej pogłębić, by rozproszyć powątpiewania rodzące się w
duszy i odeprzeć zarzuty słyszane w rozmowach lub wyczytane w pismach. Bo nie
biorą nawet do rąk ksiąg religijnych, nie słuchają kazań czy konferencji, nie
szukają odpowiedzi na owe zarzuty u kapłanów albo u świeckich wierzących. Iluż
to jest katolików wykształconych, którzy nie troszczą się wcale o poznanie
dogmatów, dlatego że ich pochłania praca zawodowa albo troska o rodzinę czy o
chleb codzienny. Cóż dziwnego, że ten lub ów słabnie w wierze, a nawet poczyna
się wstydzić swej religii, jako niby stosownej tylko dla prostaczków, stojących
na niskim stopniu kultury, albo dla dzieci i niewiast, kierujących się
wyobraźnią i uczuciem. Otóż do takich przemawiają miliony wierzących w ciągu 19
wieków, a wśród nich geniusze i uczeni, że religia katolicka, jako od Boga
światłości pochodząca, jest światłem dla każdego człowieka, a nadto mistrzynią
całej ludzkości, matką dzisiejszej cywilizacji, opiekunką nauk, piastunką
prawdziwego postępu, podwaliną moralnego i społecznego ładu; że ona czyni
człowieka prawdziwem mędrcem, a jej tajemnice, choć nieogarnione, bo Boskie, nie
tylko nie sprzeciwiaj ą się rozumowi, ale kryją w sobie, jak te kopalnie złota i
diamentów, przedziwne skarby nadprzyrodzonej mądrości. Niechże więc każdy
spuszcza się w ich głębiny, byle z lampą wiary w ręku, niech każdy rozmyśla o
prawdach religii, czytuje książki religijne, które winny być w każdej bibliotece
domowej. Niech też pod tym względem poprawi się wychowanie domowe i szkolne, a
wszyscy mają się na baczności przed obojętnością i ciemnotą w rzeczach religii.
Strzec się także trzeba modernizmu, czyli tego systemu
filozoficzno-teologicznego, który w najnowszych czasach zbałamucił niektóre
umysły, nawet w obozie katolickim, tak że Pius X w encyklice
Pascendi (z 8 września 1907 r.) musiał go potępić. Modernizm istotę
religii mieści nie w dogmatach, które Bóg objawił, a Kościół do wierzenia
podaje, ale w uczuciu religijnym, przez które niby Bóg mówi bezpośrednio do
duszy, a które podlega prawu ewolucji - wskutek tego dogmaty wiary nie zawierają
prawdy bezwzględnej i stałej, Kościół zaś nie jest czym innym, jak dziełem
ludzkim, wytworzonym w biegu wieków i potrzebującym ciągłej reformy. Ta teoria
podoba się także niektórym pisarzom polskim. Lecz któż nie przyzna, że według
niej religia rozpływa się w nieokiełznanym subiektywizmie i w chorobliwej
uczuciowości, czego koniecznym wynikiem musi być naturalizm, a w końcu ateizm.
Baczność zatem przed modernizmem, baczność także przed liberalnym katolicyzmem,
który ze szkodą dla odwiecznych zasad, chce się godzić z ideami rewolucji i
liberalizmu.
Strzec się trzeba fałszywego mistycyzmu, występującego czy to w szacie
polskiej, jak dawniejszy towianizm i mesjanizm a nowszy mariawityzm, czy obcej,
jak spirytyzm, teozofia, gnostycyzm i buddyzm, bo wszystko to jest zboczeniem
ducha ludzkiego, gdy opuszcza utarty i bezpieczny gościniec nauki Kościoła, a
wchodzi na manowce rozbujałej fantazji. Baczność przed tymi zboczeniami, bo do
nich umysł polski jest dość skłonny.
Strzec się trzeba katolicyzmu odświętnego, który się objawia w
nadzwyczajnych okolicznościach, np. na nabożeństwie patriotycznym czy przed
wyborami, ale którego owoców nie widać, bo nie ma w nim ducha wiary, albo tego
katolicyzmu skarłowaciałego, który z ojczyzny robi bożyszcze i wynosi ją nad
Boga, religię zaś spycha na poślednie miejsce, gdy się jej pierwsze należy.
Baczność przed tą modną hipokryzją, która lubi się stroić w szatę patriotyzmu,
niech każdy natomiast będzie katolikiem w duchu i w prawdzie, to jest stosuje
zasady wiary zarówno do życia prywatnego, jak rodzinnego i publicznego. Niech
też każdy trzyma się religii katolickiej nie dlatego tylko, że jest ona
spuścizną naszej przeszłości i wchodzi do skarbnicy narodowej, ale że jest
boska, powszechna, niezmienna, i tak narodom, jak jednostkom życie dająca. Niech
wreszcie każdy kocha ojczyznę w Bogu i dla Boga, nie przelotnym tylko uczuciem
lub słowem, ale ofiarą i czynem, zamiast szukać siebie w tej miłości, niech
troszczy się przede wszystkim o dobro narodu, zawsze zgodnie z wolą Bożą, a
zamiast marzyć o jakimś Kościele narodowym, niech pamięta złote słowa księcia
Adama Czartoryskiego: "Katolicyzm nie ma być z miłości ojczyzny, ale
patriotyzm ma być z miłości Boga".
Na katolicyzm narodu polskiego czyhają ciągle dwaj starzy wrogowie: z
jednej strony protestantyzm, z którego się rodzi racjonalizm negujący objawienie
Boże i porządek nadprzyrodzony, a z drugiej prawosławie, za którym idzie
bizantynizm
i serwilizm, martwota w stosunkach Kościoła do państwa, sensualizm, pesymizm w
literaturze, nihilizm w rzeczach wiary i obyczaju. Protestantyzm chce się
rozszerzyć w Polsce przez swoje kolonie i szkoły, prawosławie zaś trzyma się
obecnie bagnetów rosyjskich i ogłosiło już swój tryumf nad Unią w Galicji, ale
dzięki Bogu przedwcześnie. W każdym razie baczność przed tymi wrogami!
W końcu każdy, kto chce zachować swą wiarę bez szwanku, niech się strzeże
trzech niebezpiecznych jej wrogów: pychy, rozpusty i lenistwa. Pychy, bo ona
jako ubóstwienie własnego "ja" nie pozwala człowiekowi upokorzyć się choćby
przed najwyższą władzą Kościoła, a stąd jest płodną matką błędu i niedowiarstwa.
Rozpusty, bo gdy ona opanuje człowieka, wypala w nim wszystko, co szlachetne i
święte, a nawet narzuca rozumowi zasłonę, by nie widział Boga. Lenistwa, bo w
miarę jak ktoś porzuca modlitwę, źródła łaski i obowiązki religijne, popada w
naturalizm, nazywający urojeniem wszystko, co nadprzyrodzone, i powoli staje się
ateuszem praktycznym, a nieraz takim umiera. A więc baczność przed pychą,
rozpustą i lenistwem.
Wiara tak wielkim jest skarbem, że aby ją utrzymać, trzeba uczynić
wszystko, czego Bóg od nas żąda, i raczej ponieść śmierć wśród męczarni, aniżeli
zaprzeć się wiary. Ponieważ zaś sprawa to Boża, bez łaski Bożej niemożliwa,
dlatego trzeba się modlić z Apostołami: "Panie, dodaj nam wiary", a
jeśli ktoś wiarę nieszczęściem utracił, ma błagać, jak ów ślepy z Jerycha:
"Panie, daj, abym przejrzał". Ale czy troszczyć się tylko o siebie?
Nie, bo wdzięczność za łaskę wiary i miłość bliźniego wymaga, by i drugim
wypraszać ten tak cenny skarb i w miarę sił pomagać w życiu z wiary. Kto Pana
Boga i bliźnich szczerze kocha, ten pragnie być nie tylko rycerzem wiary, to
jest, bronić jej przed wszelkimi wrogami, ale także apostołem wiary, to jest
szerzyć jej Królestwo w duszach; ten też, o ile może, wspiera kapłanów w
apostolskiej pracy. Niech tak wszyscy czynią, niech otaczają swoich kapłanów,
swoich biskupów i najwyższego pasterza czcią, miłością i posłuszeństwem, nie
lękając się "klerykalizmu", tego podłego straszaka, który wymyślili wrogowie dla
zohydzenia duchowieństwa, bo ono nie chce rządzić świeckimi w sprawach
świeckich, ale tego tylko pragnie, by Chrystus Pan królował we wszystkich.
Wreszcie wola Boża i miłość ojczyzny każe starać się o to, aby naród cały
żył z wiary, która przesiąkałaby na wskroś wszystkie jego instytucje. Oby
wszystkie jego dzieci powtórzyć mogły słowa, jakie wybitny poeta Teofil
Lenartowicz napisał z okazji jubileuszu Piusa IX
w 1871 r.:
Wierzym, choćby nikt w świecie nie wierzył;Wierzym, chociażby srożej Pan uderzył;Wierzym, chociażby zamknął matek łona;I będziem wierzyć, póki ostatni nie skona.
Fragment książki Bp.
Józefa Sebastiana Pelczara, Wezwanie do pracy nad duchowym odrodzeniem
się narodu polskiego, zamieszczono za zezwoleniem właściciela praw
autorskich.