Justyn urodził się na początku II w. we Flavia Neapolis (dzisiejszy
Nablus w Samarii), w pogańskiej rodzinie. Po upadku Jerozolimy w 70 r.
miasto było jednym z ważniejszych centrów kultury greckiej i rzymskiej
na terenie Palestyny. Od młodości pasjonował się filozofią i problemami
ogólnoludzkimi. Przebadał systemy Platona, Arystotelesa, Pitagorasa,
epikurejczyków i modnych wówczas stoików. Jeszcze bardziej nurtowały go
problemy religijne. W ten sposób zainteresował się judaizmem i
chrześcijaństwem. Czytał Pismo św. i przyglądał się życiu chrześcijan.
Badał ich naukę, obserwował ich obyczaje. Około roku 130 przyjął chrzest
w Efezie. Stał się gorliwym wyznawcą.
Justyn to najważniejszy apologeta chrześcijaństwa w II wieku.
Wykorzystując autorytet, jaki sobie zdobył prawością charakteru i
posiadaną wiedzą, zgromadził koło siebie uczniów i chętnie prowadził z
nimi dyskusje na tematy filozoficzne, etyczne i religijne. Sam
przekonany o tym, że tylko w chrześcijaństwie jest pełna prawda, dążył
do tego, by i jego uczniowie byli o tym przekonani. Jednym z jego
uczniów był Tacjan, późniejszy apologeta. Chętnie też spotykał się z
filozofami pogańskimi i żydowskimi, aby żarliwie z nimi dyskutować na
wspomniane tematy. W roku 135 spotkał się w Efezie z pewnym rabinem
żydowskim, Tryfonem, i odbył z nim wielogodzinną dyskusję. Pamiątką tej
rozmowy jest dzieło św. Justyna pod tytułem
Dialog z Żydem Tryfonem.
W tym czasie Justyn wydał też dwie apologie. Pierwszą z nich skierował
do Rzymian, drugą zaś - formalnie do senatu rzymskiego. Wykazywał w nich
odważnie, jak mylne poglądy mieli poganie o chrześcijanach i obalał
zarzuty, stawiane wyznawcom Chrystusa przez pogan. Była to niemała
odwaga. Od 100 lat wiara w Chrystusa była na państwowym indeksie. Od
czasów Nerona chrześcijanie byli uważani za głównego wroga cesarstwa;
należało ich tępić wszelkimi dostępnymi środkami. Nie odwołano krwawych
edyktów, wydanych przez Nerona (54-68) i Domicjana (81-96). Za czasów
Justyna panował wprawdzie raczej łagodny cesarz Antoninus Pius
(138-161), wszakże za panowania cesarza-filozofa, Marka Aureliusza,
prześladowanie wybuchło ponownie (161-180). Ofiarą właśnie tego
prześladowania padł Justyn.
Justyn kilkakrotnie toczył dysputy z filozofem Krescensem, zwalczając
jego błędne teorie. Z tego powodu został oskarżony przez Krescensa wraz z
sześcioma uczniami Charitonem, jego żoną Charytą, Euelpistem,
Hieraksem, Peonem i Walerianem o wyznawanie chrześcijaństwa. Został
aresztowany. Akta sądowe, które Rzymianie bardzo skrupulatnie
prowadzili, zaginęły. Według podania wyrokiem sędziego Juniusza Rustyka
został Justyn - jako obywatel rzymski - skazany na śmierć przez ścięcie
głowy mieczem. Wyrok wykonano ok. 165 r. w Rzymie.
Na Soborze Watykańskim I biskupi wnieśli prośbę, aby papież wprowadził
Mszę świętą i teksty brewiarzowe na dzień święta św. Justyna, który
obchodzony jest 14 kwietnia. Papież Pius IX przychylił
się do ich prośby. Leon XIII w roku 1874 rozszerzył święto na cały
Kościół.
W swoich pismach św. Justyn podjął pierwsze próby zbliżenia nauki
chrześcijańskiej i filozofii greckiej. Justyn żył zaledwie ok. 100 lat
po śmierci świętych Apostołów Piotra i Pawła, dlatego też jego dzieła są
fundamentalnymi źródłami dla zapoznania się z ówczesną sytuacją
Kościoła, jego organizacją i wewnętrzną strukturą, z obrzędami i
liturgią. Warto podkreślić, że Justyn był człowiekiem świeckim, który
wykorzystał swoją wiedzę dla obrony wiary chrześcijańskiej.
W ikonografii Święty przedstawiany jest w chwili, gdy wręcza swoją "Apologię" cesarzowi Hadrianowi.
